Chiến lược và chiến thuật chơi shōgi Shōgi

Do quân của shōgi không bị chết mà chỉ bị bắt và thay đổi từ bên này qua bên kia nên càng đổi quân, ván cờ càng phức tạp. Khai cuộc diễn biến chậm, trung cuộc tăng tốc và tàn cuộc là một cuộc chạy đua ác liệt xem ai chiếu hết trước đối phương. Tỷ lệ hòa cờ, do đó, chỉ là 1-2%.

Thả quân là một trong những điểm độc đáo và hấp dẫn nhất của shōgi so với cờ vua hay cờ tướng. Khả năng này tạo ra một chiến lược mới, và người chơi phải tập trung phòng thủ nhiều hơn. Tấn công chớp nhoáng sẽ tạo ra nhiều lỗ hổng trong thế trận ở nhà và tạo điều kiện cho đối phương thả quân phản công ngay khi có quân cầm ở tay. Vì Tốt tấn công trực diện và không thể bảo vệ lẫn nhau, chúng thường bị mất lúc khai cuộc và là quân thích hợp để thả trong các trường hợp trên. Thả một quân Tốt sau tuyến phòng thủ của đối phương, phong cấp cho nó và thả quân Tốt khác ngay sau để bảo vệ quân Tốt trước là cách tấn công hiệu quả.

Phối hợp trong việc thả quân là một chiến thuật quan trọng của shōgi. Nên giữ một quân Tốt trong tay để tấn công, và tính toán các thế thả quân có thể.

Quyết định ngay trong khai cuộc có nên trao đổi Tượng hay không cũng là một vấn đề cần suy nghĩ. Nếu đổi, quân Tượng này có thể thả vào đất địch tấn công 2 quân của đối phương cùng một lúc. Kể cả khi bị đuổi phải rút về, quân Tượng này có thể được phong cấp và thống trị bàn cờ.

Tuy vậy, các quân tấn công có thể bị mắc kẹt lại ở phần đất địch khi đối phương thả một quân Tốt chặn đường rút về. Vì vậy quân Xe mạnh nhất thường đứng xa từ sân nhà hỗ trợ cho các quân khác yếu hơn tấn công.

Một loại tấn công phổ biến dùng Tướng bạc (bogin) là tấn công bằng cách đưa một quân Tướng bạc lên cùng hàng với cột có quân Xe. Vì Tướng bạc có thể lùi dễ dàng trong khi Tướng vàng lại bảo vệ tốt các quân ở cạnh mình, nên Tướng bạc dùng chủ yếu khi tấn công, còn Tướng vàng chủ yếu cho phòng thủ.

Có rất nhiều các khai cuộc "chuyển Xe" (furibisya), trong đó quân Xe di chuyển về hướng trung tâm hoặc bên trái của bàn cờ để hỗ trợ tấn công. Tuy vậy vì là quân mạnh nên Xe cũng bị tập trung tấn công bởi các quân khác yếu hơn, nên thông thường Vua và Xe được đặt ở hai cánh khác nhau để đảm bảo an toàn cho Vua.

Tiến Tốt biên có thể giúp phát động tấn công từ hai cánh. Thông thường khi một bên tiến Tốt biên, bên kia phải quyết định có nên tiến Tốt biên đối đầu ngay để tránh các trung cục phức tạp, hoặc dành nước đi đó cho phản công trên cánh đối diện.

Vì phòng thủ là rất quan trọng cùng với việc các quân của shōgi đi khá chậm chạp, giai đoạn khai cuộc thường kéo dài chừng 20 nước hoặc hơn với việc sắp xếp Xe, Tượng và đưa Vua vào vị trí an toàn trước khi tổ chức tấn công.

Nhập thành Yagura

Nhập thành Yagura

Nhập thành Yagura được coi là một trong những thế nhập thành mạnh nhất trong shōgi. Yagura bảo vệ Vua rất vững chắc; một hàng tốt an toàn; các quân Tượng, Xe và một Tốt chuẩn bị một cuộc tấn công với sự hỗ trợ của Tướng bạc hoặc Mã cạnh Xe. Tuy vậy đối thủ cũng dễ dàng nhập thành y hệt nên không bên nào có lợi thế.

Thay vì đưa quân Tốt tại cột Xe lên hai nước như hình vẽ, quân Tốt cột thứ ba thường được đẩy lên, cho phép cả quân Tướng bạc và quân Mã cạnh Xe tham gia hỗ trợ tấn công. Nước đẩy Tốt lên thường được đi rất sớm, ngay cả khi còn đang nhập thành.

Thứ tự các nước đi khi nhập thành là không cố định, có thể thay đổi rất mềm dẻo.

Cách tấn công vào hệ thống Yagura thường thấy là tiến Mã gần Xe lên và giữ một Tốt trong tay để gây sức ép vào hai bên sườn Vua. Nếu bên phòng thủ tiến tốt biên thì thả một quân Tốt vào ngay vị trí quân Tốt đó vừa di chuyển hoặc vào ngay vị trí của quân Tướng bạc nếu quân này chưa kịp vào đúng vị trí.